Α) Ή ζωή του
Ό μεγάλος μητροπολίτης Βενιαμίν Κωστάκε ήταν ένας από τους μεγαλύτερους ιεράρχες της Ορθόδοξου Ρουμανικής Εκκλησίας. Αυτός ποίμανε την επαρχία Μολδαβίας με τα σπάνια χαρίσματα του επί μισό αιώνα. Πολύ μορφωμένος, θαρραλέος ιεράρχης, ακαταπόνητος μεταφραστής των βιβλίων, κτίτωρ εκκλησιών και σχολείων, πνευματικός πατήρ της Μολδαβίας, εκλεκτός λειτουργός της Εκκλησίας του Χριστού, διδάσκαλος, έμπειρος χειραγωγός των ψυχών και αφοσιωμένος μοναχός.
Ό μητροπολίτης Βενιαμίν γεννήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 1768 στο χωριό Ροσιέστ περιοχής Φαλτσίου από καλό γένος και πιστούς γονείς, τον Γρηγόριο Κωστάκε και την Μαρία Κατακουζηνού. Από τα πέντε παιδιά των τα τέσσερα ήταν αφιερωμένα στον μοναχικό βίο. Απ' αυτά ό Ματθαίος ήταν μεγάλος νηστευτής. Ό δεύτερος αδελφός, ό Κωνσταντίνος, έγινε μοναχός με το όνομα Καισάριος. Ό τρίτος αδελφός, ό Βασίλειος, έγινε ονομαστός μητροπολίτης της Μολδαβίας. Το τέταρτο παιδί, ή μεγαλόσχημη μοναχή Ελισάβετ, χρημάτισε ηγουμένη του μοναστηρίου Αγαπία επί 32 χρόνια. Ό τελευταίος αδελφός, ό Σερμπανος, ήταν σύμβουλος του μητροπολίτου Βενιαμίν και εκάρη μοναχός με το όνομα Σωφρόνιος.
Από μικρός ό νεαρός Βασίλειος δόθηκε από τους γονείς του να σπουδάσει στο γενικής μορφώσεως σχολείο του μοναστηρίου των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου. Σε ηλικία 15 ετών προσελήφθη από τον επίσκοπο Ιακώβ Σταμάτη ως υποτακτικός στην Επισκοπή του Χους. Μετά από ένα χρόνο εκάρη μοναχός με το όνομα Βενιαμίν. Το έτος 1788 χειροτονήθηκε διάκονος και υπηρετούσε στον καθεδρικό ναό του Ιασίου. Ύστερα ακόμη από ένα χρόνο έγινε Ιερεύς και ονομάστηκε μέγας εκκλησιάρχης. Ήταν τότε μόνο 20 ετών. Το ίδιο έτος 1789 εξελέγη ηγούμενος στο μοναστήρι του αγίου Σπυρίδωνος του Ιασίου.
Το έτος 1793 ό αρχιμανδρίτης Βενιαμίν εξελέγη και χειροτονήθηκε επίσκοπος στο Χους από τον Πνευματικό του, τον πατέρα Ιακώβ Σταμάτη. Ήταν μόνο 24 ετών όταν έλαβε τον βαθμό του αρχιερέως και από την αρχή αναδείχθηκε πολύ συνετός και αληθινός ποιμήν του ποιμνίου του Χριστού. Τον Νοέμβριο του 1794 εστάλη ως αντιπρόσωπος του Μητροπολίτου στην κηδεία του οσίου Παϊσίου από το μοναστήρι Νεάμτς.
Την 1η Ιουνίου 1796, μετά από τέσσερα χρόνια ποιμαντορίας στο Χους, ό νεαρός επίσκοπος Βενιαμίν μετετέθη στην Επισκοπή Ρομάν, την οποίαν ποίμανε επί επτά χρόνια. Εδώ ίδρυσε ένα νοσοκομείο, ένα φαρμακείο και πλήρωνε από τα χρήματα της Επισκοπής ένα γιατρό για τους ασθενείς του νοσοκομείου. Ταυτόχρονα δημιούργησε μια αξιοζήλευτη πνευματικότητα στην τάξη του ιερατείου της Εκκλησίας.
Στις 10 Μαρτίου, ό μητροπολίτης Ιακώβ Σταμάτης, ό σεβαστός του πνευματικός πατήρ, μετώκησε προς την αιωνιότητα. Μετά από λίγες ήμερες ό Βενιαμίν Κωστάκε εξελέγη Μητροπολίτης Μολδαβίας. Πολλά και δύσκολα ήταν τα προβλήματα πού ανεφύοντο μπροστά στον μεγάλο μητροπολίτη, αλλά περισσότερα και αξιομνημόνευτα ήταν τα επιτεύγματα του, τόσο στον πνευματικό και εκκλησιαστικό χώρο, όσο και στον δημόσιο, κοινωνικό και εθνικό. Το φθινόπωρο του έτους 1803 ίδρυσε το σεμινάριο στο μοναστήρι Σοκόλα, το πρώτο ιερατικό σεμινάριο στη Ρουμανία. Επίσης τότε απέστειλε δύο παιδιά ενός ιερέως, τον Πέτρο και Γεώργιο Άσάκη, να σπουδάσουν στην Ευρώπη. Διοργάνωσε πολλά μοναστήρια και σκήτες της επαρχίας, έκτισε εκ θεμελίων δέκα εκκλησίες στις πόλεις και στα χωριά, επέβαλε νέο μοναχικό κανονισμό για τα μεγάλα μοναστήρια Νεάμτς, Σέκου, Άγαπία και Βαράτεκ, χειροτόνησε στην επαρχία τους τελειοφοίτους πού ήταν για ιερείς και έδωσε εντολή το βάπτισμα να γίνεται με κατάδυση και όχι με ραντισμό, όπως γινόταν μέχρι τότε.
Το έτος 1833 άρχισε ή κατασκευή του μεγαλοπρεπούς Μητροπολιτικού ναού του Ιασίου. Συγχρόνως συνέβαλε άμεσα στην ίδρυση της Μηχαηλιδείου Ακαδημίας στην πρωτεύουσα της Μολδαβίας και στα περισσότερα δημόσια σχολεία καθιέρωσε τίς παραδόσεις στην ρουμανική γλώσσα. Επισκεπτόταν πολύ συχνά τίς εκκλησίες, τα μοναστήρια, τα σχολεία και προπαντός τα σεμινάρια.
Άλλα ή μεγαλύτερη αξιομνημόνευτη δραστηριότης του μητροπολίτου Βενιαμίν ήταν ή μετάφρασης και εκτύπωσης πατερικών και λειτουργικών βιβλίων. Όσον άφορα αύτη την δράση, παραμένει μοναδικός στην Ιστορία της Μολδαβικής Εκκλησίας.
Μεταξύ των ετών 1808-1812 ό μητροπολίτης Βενιαμίν αναχώρησε από τον θρόνο για το μοναστήρι Νεάμτς, όπου ασχολήθηκε με την εκτύπωση βιβλίων.
Στις 18 Δεκεμβρίου 1846 απεδήμησε άπ' αυτή την ζωή σε ηλικία 78 ετών και ενταφιάσθηκε ως απλός μοναχός στο μοναστήρι Σλάτινα. Μετά από 40 χρόνια τα οστά του μεταφέρθηκαν στο Ιάσιο και τοποθετήθηκαν στον καθεδρικό ναό, πού ιδρύθηκε άπ' τον ίδιο και τελειοποιήθηκε από τον μητροπολίτη Ιωσήφ Νανιέσκου.
Β) Έργα και λόγοι διδασκαλίας
1) Ή πρώτη φροντίδα του μητροπολίτου Βενιαμίν, όταν ανήλθε στον επισκοπικό θρόνο του Ρομάν (1796), ήταν να επιβάλει πειθαρχία στις ενορίες και να ανύψωση την πνευματική ζωή των ιερέων της επαρχίας του. Για 'αυτό τον σκοπό έδωσε ένα ποιμαντικό βιβλίο στους ιερείς, πού αποτελείτο από οκτώ κεφάλαια, τα όποια αναφέρονταν στην τελεία αγάπη του Χριστού, στην φιλοπονία για τα εκκλησιαστικά πράγματα και στην ακούραστη φροντίδα για την σωτηρία των πιστών.
2) Όταν έφθασε ό Μητροπολίτης στο Ιάσιο το 1803, πρώτη φροντίδα του ήταν ή ίδρυσης ενός σεμιναρίου για την κατάρτιση ενός φωτισμένου Κλήρου της Μολδαβίας. Ως εκ τούτου το ίδιο έτος ίδρυσε το πρώτο σεμινάριο της χώρας στα κελιά του μοναστηρίου Σοκόλα, πού είναι στην άκρη της πόλεως, το όποιο ανέδειξε ολοκληρωμένες προσωπικότητες από μορφωμένους ιερείς, διδασκάλους και ενάρετους ιεράρχες.
3) Ή αγάπη του Μητροπολίτου για την διαφώτιση του λαού τον προέτρεψε να ανεγείρει και άλλα σχολεία στις πόλεις της Μολδαβίας, καθώς και τυπογραφεία για την εκτύπωση βιβλίων στην ρουμανική γλώσσα. Τα σπουδαιότερα σχολεία πού ιδρύθηκαν με την προτροπή και την βοήθεια του ήταν:
—Το σεμινάριο στο μοναστήρι Σοκόλα, το έτος 1803.
—Σχολή εκκλησιαστικής Μουσικής στο Ιάσιο, το έτος 1805—Σχολή οικοκυρικής στο μοναστήρι Άγαπία, το 1805. —Σχολή αρχαρίων, δηλ. σχολείο δημοτικό και γυμνάσιο στο μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου, το 1828.
—Ή Μιχαηλίδειος Ακαδημία του Ιασίου, το έτος 1834.
—Δημόσιο Σχολείο για τα κορίτσια της πόλεως του Ιασίου, το 1834.
—Δημόσια σχολεία σ' όλες τίς πόλεις της Μολδαβίας, κατά το έτος 1834.
—Πρότυπος σχολή τεχνών και επαγγελμάτων στην Μολδαβία, το 1841.
4) Κατά το μακρό διάστημα της ποιμαντορίας του ό μητροπολίτης Βενιαμίν έκτισε εκ θεμελίων και εγκαινίασε δέκα μοναστηριακές εκκλησίες και πάρα πολλές ενοριακές στα χωριά και τίς πόλεις. Ανάμεσα στις μοναστηριακές εκκλησίες πού κτίσθηκαν με την βοήθεια του μπορούμε να μνημονεύσουμε:
Την εκκλησία του μοναστηρίου Βαράτεκ, την εκκλησία του μοναστηριού Συχαστρία, του μοναστηριού Βορόνα, του μοναστηριού Χώραιτσα, των Σκητών Ντουράου, Ραράου και άλλες. Ακόμη ένα από τα μεγαλύτερα έργα πού πρέπει πρώτα να μνημονεύσουμε, είναι ό καθεδρικός Μητροπολιτικός ναός του Ιασίου πού άρχισε το 1833, αλλά παρέμεινε ατελείωτος.
5) Για την εδραίωση της πειθαρχίας στα μοναστήρια ό Μητροπολίτης Βενιαμίν καθιέρωσε νέο μοναστηριακό τυπικό, διόρισε ηγουμένους τους πλέον πνευματικούς, έβαλε στα σχολεία πού ίδρυσε καλούς διδασκάλους και βελτίωσε τα δύο τυπογραφεία του Ιασίου και του μοναστηρίου Νεάμτς. Σε αυτά τα δύο τυπογραφεία τυπώνονταν βιβλία για την ωφέλεια και τον φωτισμό του λαού. Μέχρι το τέλος της ζωής του Μητροπολίτου τυπώθηκαν περίπου 130 είδη εκκλησιαστικών βιβλίων και πνευματικής διδασκαλίας. Οι πρόλογοι αυτών των βιβλίων είναι πραγματικές επιστολές πνευματικής οικοδομής.
6) Να τι δίδασκε ό Μητροπολίτης για την σπουδαιότητα των Βίων των Αγίων στον πρόλογο των τυπωμένων βιβλίων:
—Ας μη άμαρτάνη κανείς, ούτε να είναι μακριά από την αλήθεια, αλλά ας διαβάζει τα βιβλία πού περιέχουν τους βίους των Αγίων των 12 μηνών του έτους, για να στολίζεται με όλα τα είδη των δένδρων πού έχουν ωραίους και γλυκούς καρπούς θαυμαστής ζωής Είναι κήπος με όλα τα είδη των ευωδιαστών λουλουδιών, είναι θεραπευτικά για όλες τίς ασθένειες και αδυναμίες.
7) Έλεγε πάλι:
—Όπως τα δένδρα και τα αρωματικά βότανα τέρπουν τίς αισθήσεις, χαροποιούν τα μάτια, γλυκαινουν την γεύση και κάνουν την ψυχή του θεατού χαρούμενη, έτσι και τα βιβλία με τους βίους των Αγίων δυναμώνουν τον απελπισμένο, παρηγορούν τον λυπημένο, φέρνουν τον αμαρτωλό σε μετάνοια, μαλακώνουν τον σκληρόψυχο και του χαρίζουν την ταπείνωση, επιστρέφουν τον πλανεμένο, κατανύσσουν τον υπερήφανο, γλυκαίνουν τον πικραμένο άπ' την αμαρτία και κάνουν νέο τον παλαιό λόγω της αμαρτίας άνθρωπο, τον βγάζουν από τον θάνατο, από τον ύπνο της αναισθησίας και της ακηδίας, τον ξυπνούν και τον παροτρύνουν προς την εργασία των καλών έργων, τον φλογίζουν προς τα ίχνη των αγίων και τον κατευθύνουν προς την οδό πού οδηγεί στην Βασιλεία των Ουρανών.
8) Έλεγε και αυτά ό μεγάλος ιεράρχης:
—Οι Βίοι και ή δόξα των αγίων ομοιάζουν με τα λαμπερά αστέρια. Διότι όπως τα αστέρια είναι τοποθετημένα και στερεωμένα στον ουρανό και φωτίζουν όλα αυτά πού είναι κάτω από τον ουρανό —φωτίζουν το έδαφος, λαμπυρίζουν στη θάλασσα πού ταξιδεύουν τα καράβια, μα τα ονόματα τους δεν τα γνωρίζουμε λόγω του πλήθους των, αλλά θαυμάζουμε την λαμπρότητα των— τέτοιου είδους είναι και ή λάμψης της ζωής των αγίων. Φωτίζουν τον νου και χαλιναγωγούν το σώμα με την σωφροσύνη και την ειρήνη.
9) Έλεγε πάλι ό μητροπολίτης Βενιαμίν:
Όπως «αστήρ αστέρος διαφέρει εν δόξη» έτσι και οι Βίοι των Αγίων ό ένας διαφέρει από τον άλλον στην λαμπρότητα και στην δόξα, στην ωραιότητα, στον ψυχικό πλούτο και την διάκριση.
10) Ενώ αντιθέτως, σ' εκείνους πού δεν διάβαζαν τα άγια αυτά βιβλία, κατά τον λόγο του μακαρίου Συμεών του Μεταφραστού, έλεγε:
—Το κακό είναι το ίδιο και όταν μιλάς για τα άπρεπα και όταν σιωπάς για τα ευσεβή και ωφέλιμα. Διότι όπως τα απατηλά και άτιμα ψέματα πληγώνουν τους ανθρώπους, έτσι και αυτός πού παρασιωπά τα καλά έργα των αγίων αποστερεί τους χριστιανούς από την ψυχική ωφέλεια.
11) Ύστερα πρόσθεσε και αυτά τα λόγια:
—Μην υποτιμάτε αυτά πού είναι για την ωφέλεια της ψυχής, για την ενδυμασία, για το στόλισμα και την τροφή της. Διότι όπως τρέφεται αυτό το φθαρτό και θνητό σώμα από τίς υλικές τροφές, έτσι τρέφεται και ή ψυχή με τον λόγο του Θεού, με τίς άγιες Ιστορίες και με τους βίους των αγίων.
12) Όπως το σώμα, όταν δεν τρώγει τίς κατάλληλες τροφές για μια περίοδο, δεν μπορεί πλέον να ζήση, άλλά πεθαίνει, έτσι και ή ψυχή πού δεν τρέφεται με την ανάγνωση των θείων Γραφών, με τους βίους των αγίων και με τον λόγο του Θεού, δεν μπορεί καθόλου να ζήση, αλλά νεκρώνεται.
13) Άλλοτε πάλι δίδασκε τον λαό λέγοντας:
Ω άνθρωπε, όταν δεν επιθυμείς ούτε αγαπάς να διαβάζεις τους λόγους διδασκαλίας περί θείων έργων, ή ψυχή σου δεν έχει ευλάβεια, δεν ταπεινώνεται, δεν μεταμελείται για τίς αμαρτίες της. Όταν δεν εγκαταλείπεις τίς κακίες, όταν δεν συμπαθής τους ασθενείς, δεν ελεείς τον πτωχό με ό,τι έχεις να δώσεις, δεν αγαπάς τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου, αλλά φθονείς την πρόοδο του και αντί να βοηθήσεις, αρπάζεις από τον πτωχό, τότε ή ψυχή σου είναι νεκρή για τα καλά έργα, τα όποια με την ανάγνωση των θείων Γραφών κατορθώνονται και δημιουργούνται και πολλαπλασιάζονται.
14) Ενώ για τους οκνηρούς πού δεν διαβάζουν τα ιερά βιβλία, τους προέτρεπε λέγοντας:
—Γι' αυτό σας παρακαλώ και σας συμβουλεύω, αγκαλιάστε τους βίους των Αγίων και διαβάστε τους, όχι μια φορά, ούτε δύο, αλλά πολλές φορές. Μη λέγετε ότι εμείς τα διαβάζουμε μια φορά ή δύο και μας είναι αρκετό, διότι ή σωτηρία της ψυχής επιτυγχάνεται με πολλές συμβουλές, καθώς λέγει ό Εκκλησιαστής.
15) Κατόπιν έλεγε:
—Εάν διαβάζετε πολλές φορές τους βίους των Αγίων με αληθινή πίστη, με ευλάβεια και με προσοχή, ή ψυχή σας θα διεγερθεί προς τα καλά των έργα, ό νους θα φωτισθεί, ενώ τα μάτια σας θα γίνουν δύο ποταμοί ή μάλλον πηγές δακρύων. Τότε θα γνωρίσετε το έλεος του Θεού, την αγαθότητα Του, την αγαθοεργία Του προς τον πλησίον. Τότε θα καταλάβετε πόση αγάπη έδειξαν οί άγιοι στον Θεό, τον Δημιουργό μας, ώστε πολλοί και το σώμα των και όλα τα έδωσαν με σκοπό να εργασθούν για την αγάπη Του, ενώ άλλοι με νηστεία εξήλειψαν όλα τα αμαρτήματα των.
16) Στη συνέχεια των διδασκαλιών του ό μητροπολίτης Βενιαμίν πρόσθεσε και τα παρακάτω λόγια:
Τα χρήματα πού ξοδεύετε κακότροπα στα χαρτοπαίγνια, στις διασκεδάσεις και σε άλλα ανώφελα πράγματα προς απώλεια των ψυχών σας —για τα όποια τι απολογία θα δώσετε την ήμερα της Κρίσεως!— δώστε τα στην αγορά βιβλίων και θα έχετε μισθό από τον Θεό και δόξα, διότι δεν τα σπαταλήσατε άσκοπα. Ενώ τον καιρό πού τον δαπανάτε στα τυχερά παιγνίδια και στις άλλες ματαιοδοξίες, είναι καλλίτερα να τον εκμεταλλευθείτε με την ανάγνωση των βιβλίων των αγίων Πατέρων και θα απαλλαγείτε από το πλήθος των ματαίων συζητήσεων και απασχολιών, για τα όποια θα δώσετε λόγο ενώπιον του φοβερού Κριτού, ό οποίος είπε ότι και για κάθε μάταιο λόγο θα κριθούν οι άνθρωποι την ήμερα της Κρίσεως.
17) Για αυτό —συνεχίζει ό μητροπολίτης Βενιαμίν— θα προσευχώμεθα και θα επιθυμούμε και θα συμβουλεύουμε όλους σας να εγκαταλείψετε αυτές τίς ψυχοβλαβείς και άσκοπες απασχολήσεις και με την ανάγνωση των ιερών Βιβλίων να μιμείσθε τον ζήλο και την ζωή των αγίων, ώστε μαζί μ' αυτούς να φιλοξενηθείτε αιώνια στην Βασιλεία των Ουρανών.
18) Έλεγε πάλι προς τα πνευματικά του παιδιά:
—Για τον κάθε άνθρωπο χρειάζεται ή θεία βοήθεια, με την οποία φωτίζεται, εγείρεται από τον ύπνο της ραθυμίας, προβαίνει στην πραγματοποιήσει των καλών έργων, με τα όποια οδηγείται στην σωτηρία και ατενίζει με ελπίδα τον ουρανό. Αυτή ή βοήθεια προσφέρεται και με την ανάγνωση των θείων Γραφών πού προκαλούν και την άπειρη αγάπη του Θεού.
19) Είπε πάλι:
—Τα λόγια του Κυρίου είναι λόγια αγνά, αργύριο στην φωτιά δοκιμασμένο (Ψαλμ. 11,7) ένδυμα χρυσό κατεργασμένο από το λευκότατο λινό του Αμνού του Θεού, του αίροντας την άμαρτίαν του κόσμου, δέρματα της Σκηνής του Μαρτυρίου πού ενδύουν την νεκρωμένη πνευματική μας φύση εκ της παραβάσεως των θείων εντολών και μας στολίζουν σαν μια αγία σκηνή και αγία εκκλησία και μας φιλοξενούν στην άπειρη μακαριότητα του Θεού.
20) Άλλα για τίς αρχιερατικές δυσκολίες πού συναντούσε, έλεγε τα εξής ό ταπεινός ποιμήν της Εκκλησίας του Χριστού:
—Κατάλαβα λοιπόν ότι τώρα οι καιροί χειροτέρεψαν, τα πράγματα έγιναν ανώμαλα, ή ζωή του κόσμου σύντομη, οί αμαρτίες πολλές, ό θάνατος πλησιάζει, το σχοινί της ζωής ήμερα με την ήμερα όλο και σφίγγεται στην βελανιδιά, τα βάσανα της κολάσεως πολλά φρικιαστικά και ατερμάτιστα, ή εστία της Γεέννης φλογισμένη και τρομερή, ό τάρταρος τόσο παγερός, ώστε και ό διάβολος ταράζεται άπ' αυτόν, οί βασανιζόμενοι ανελέητοι και ό Κριτής αδέκαστος.
Με τέτοιες σκέψεις αισθάνομαι ότι δεν είμαι δυνατός σαν εκείνον τον Ιακώβ, για να κατρακυλήσω την πέτρα από το στόμιο του φρέατος και να ποτίσω τα πρόβατα του ποιμνίου μου μ' αυτές τίς διδασκαλίες, ούτε σαν τον Μωϋσή, αφού δεν μετέτρεψα τη ράβδο σε φίδι, ούτε το νερό σε αίμα, για να αποδειχθεί ή ικανότης μου ότι θα βγάλω τον νέο Ισραήλ από την αμαρτία και θα τον οδηγήσω στην Βασιλεία των Ουρανών. Αλίμονο σε μένα τον ανόητο! Με τι ψυχή, με τι καρδιά τόλμησα ό απερίσκεπτος να πάρω επάνω μου αυτή την διακονία που έχω;
21) Άλλοτε πάλι εξομολογείτο ό μητροπολίτης Βενιαμίν:
—Αλίμονο μου! Πώς τόλμησα εγώ ό θρασύς και φορτώθηκα ένα τόσο βαρύ φορτίο; Άραγε έλαβα και εγώ καμιά αποκάλυψη, ώστε να δεχθώ επάνω μου μία υπηρεσία τόσο μεγάλη σαν αυτή; Άκουσα και εγώ, όπως ό Μωυσής: «Έλα και θα σε αποστείλω;» (Εξοδ. 3, 10). Υπολόγισα πρώτα την αναξιότητά μου; Είπα ότι είμαι ισχνός στην φωνή και βραδύς στην γλώσσα λόγω της αθλιότητας μου και της αμάθειας μου; Δεν είμαι άξιος, Κύριε, όπως ήταν τότε ό Μωυσής. Προσεύχομαι όπως εκείνος; Σε παρακαλώ, Κύριε, βάλε άλλον πού θα είναι άξιος, για να τον αποστείλεις ("Εξοδ. 4, 13). Αχ, πολύ βαρύ αξίωμα φορτώθηκα ό άχρηστος, ξεγελάσθηκα, ακολούθησα τίς συμβουλές των ανθρώπων και δεν άνοιξα τα νοερά μάτια μου, για να ιδώ και να μετρήσω την ελεεινότητά μου!
22) Στην συνέχεια πρόσθεσε και αυτά:
Ό Άρχιερεύς του Νέου Νόμου είναι υπέρτερος από τον Αρχιερέα του παλαιού Νόμου. Διότι εκεί ήταν ή έξοδος από την Αίγυπτο, ενώ εδώ ή απομάκρυνσης από την αμαρτία, εκεί ή σωτηρία από την μανία του Φαραώ, εδώ ή σωτηρία της ψυχής από την μανία του διαβόλου.
23) Τόσο πολύ τιμούσε ό μεγάλος Ιεράρχης το βιβλίο του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος, ώστε το συνιστούσε σ' όλους λέγοντας: Όπως το ψωμί είναι άπ' όλα τα φαγητά το αναγκαιότερο στο σώμα, έτσι είναι και αυτό το βιβλίο του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, το όποιο μας κατευθύνει για την σωτηρία μας καλλίτερα από τα άλλα πατερικά βιβλία. Και καθώς ή σελήνη ξεπερνάει τα άστρα, έτσι και αυτό τα άλλα βιβλία. Και όπως από τίς άλλες αισθήσεις του σώματος του ανθρώπου ή αναγκαιότερη είναι ή δράσης, έτσι και το βιβλίο αυτό είναι το σπουδαιότερο από τα άλλα για την σωτηρία του άνθρωπου. Επειδή αυτό αναφέρεται ολόκληρο στο πώς να δοξάζεται το Πανάγιο όνομα του Θεού, είναι κατά πολύ θαυμαστώτερο και πνευματικώτερο από τα άλλα.
24) Ή Κλίμαξ του αγίου Ιωάννου, συνεχίζει ό καλός ποιμήν, δεν είναι μόνο για τους μοναχούς, αλλά και για τους λαϊκούς κατάλληλος οδηγός και κανών, ό όποιος συμβουλεύει όλους λεπτομερώς για την απόκτηση της αγιότητας. Με τις σοφές διδαχές του οδηγεί τους αναγνώστες στην ταπείνωση και στην πραότητα, ή οποία είναι καθαρότης άπ' όλους τους μολυσμούς σαρκός και πνεύματος. Δεν είναι δυνατόν να διηγηθεί κανείς επάξια τα θαυμαστά προτερήματα αυτού του βιβλίου, πού ανταμείβει τους αναγνώστες και εραστές του.
25) Κατόπιν πρόσθεσε και αυτά τα λόγια:
—Πάρτε αυτό το βιβλίο με πόθο, αγαπητοί αναγνώστες και διαβάστε το συχνά και με προσοχή• οπωσδήποτε αυτό θα είναι κάποια ράβδος του Μωϋσέως, με την οποία θα μπορέσετε να περάσετε την θάλασσα αυτής της ζωής, πού είναι φουρτουνιασμένη από τα φοβερά πάθη. Έτσι τον Φαραώ λογισμό, δηλ. τον διάβολο, θα τον δείτε βυθισμένο στον πυθμένα, όπως οί Ισραηλίται το πλήθος των Αιγυπτίων.
26) Και πάλι έλεγε:
—Το βιβλίο αυτό είναι το μάννα πού γλυκαινει τίς πνευματικές αισθήσεις από την πικράδα των παθών και τα κύματα αυτής της ζωής. Είναι λιμάνι, πού λυτρώνει με την ανάγνωση όσους κινδυνεύουν, τους ελευθερώνει από τον βυθό των πολλών αμαρτιών πού είναι μπλεγμένοι και τους κάνει να αισθάνονται ασφαλείς μέσα στο νερό αυτής της πολυτάραχης θαλάσσης της ζωής.
27) Έλεγε πάλι:
Ή Κλίμαξ του οσίου Ιωάννου είναι ή Κλίμαξ πού είδε ό Ιακώβ τον παλαιό καιρό, της οποίας ή κορυφή έφθανε μέχρι τον ουρανό, οπού είναι ό θρόνος του Θεού και άπ' όπου οί άγγελοι κατεβαίνουν ως λειτουργικά πνεύματα σ' αυτούς πού θα κληρονομήσουν την σωτηρία. Συγχρόνως ανεβάζουν ψηλά τίς ψυχές πού σώζονται και ό Θεός τίς αναπαύει στην Βασιλεία του.
28) Στην συνέχεια πρόσθεσε ό μητροπολίτης Βενιαμίν:
—Αυτός πού διψάει για σωτηρία, να τρέχει σ' αυτό τον γλυκύτατο ποταμό και πράγματι θα ευφραίνεται και θα χαροποιείται. Διότι τα ορμήματα αυτού του ποταμού ευφραίνουν πράγματι την πόλη του Θεού (Ψαλμ. 45, 3) δηλ. τίς ψυχές των πιστών. Το βιβλίο αυτό με φωνή τρανή κράζει προς αυτούς: «Ελατέ, πλησιάστε όλοι όσοι επιθυμείτε να χορτάσετε από τους καρπούς μου πού χαρίζουν αιώνια ζωή».
29) Για την ταξί των εκκλησιαστικών ακολουθιών δίδασκε ο μητροπολίτης Βενιαμίν τα πνευματικά του παιδιά ως εξής:
Με κάθε τρόπο να προσπαθούμε να μεταφράζουμε σωστά και με τους χαρακτήρας της γλώσσης μας, για να είναι ευκατάληπτα στον αναγνώστη, διότι είναι γνωστό ότι μερικοί φιλαναγνώστες της χώρας μας είναι σχεδόν ανίκανοι για ανάγνωση και δεν καταλαβαίνουν τα νοήματα. Άλλα όχι λόγω αυτής της ακαταληψίας να παραμένει κάτι από τίς ιερές ακολουθίες χωρίς να διαβαστεί ή να ψάλει και να αμαρτάνουμε ενώπιον του Θεού ή της Παναγίας Θεοτόκου και των αγίων, στους οποίους ψάλετε ή ακολουθία. Διότι τότε, αντί για ευλογία και συγχώρηση των αμαρτιών μας, θα επισύρομε επάνω μας την οργή και την κατάρα.
30) Έλεγε πάλι:
—Με όση επιμέλεια, αγάπη και ευλάβεια ψάλλουμε κάτι στον Θεό, στην Θεοτόκο ή στους αγίους, άλλο τόσο ευχαριστείται ό Θεός, ή Παναγία Θεοτόκος και οί άγιοι, οί όποιοι παρακαλούν και ικετεύουν τον Θεό υπέρ ημών, να μας χαρίσει συγχώρηση των αμαρτιών μας.
31) Ύστερα πρόσθεσε και αυτά:
—Αυτός πού ευχαριστεί τον Θεό, ευχαριστεί και την Παναγία Παρθένο και τους αγίους Του. Ομοίως, αυτός πού ευχαριστεί τους αγίους Του, ευχαριστεί την Παναγία και τον Θεό.
32) Για την χρήση του τυπικού έλεγε:
—Το τυπικό και το ευρετήριο των ακολουθιών να τα εφαρμόζετε με επιμέλεια. Επίσης να βαδίζετε στην Εκκλησία του Θεού με ευλάβεια και σεμνοπρέπεια, να συμπεριφέρεστε με φόβο Θεού, να διαβάζετε με προσοχή και με ευταξία τα λόγια των αγίων Πατέρων, διότι και τους εαυτούς σας θα ωφελείτε και τους ακροατές στην οδό της σωτηρίας θα οδηγείτε.
33) Ή εκκλησιαστική τάξις, έλεγε ό μητροπολίτης Βενιαμίν, σας διδάσκει με πόση σπουδή οφείλετε να ευρίσκεστε στις ιερές ακολουθίες του Θεού, της Παναγίας Θεοτόκου και των αγίων Του την οποία σπουδή πρέπει να την εχη κάθε χριστιανός, ιδιαίτερα οί Ιερείς και οί διάκονοι, οί όποιοι έχουν χρέος να είναι φώτα και να γίνουν τύπος και παράδειγμα αγαθών έργων στους ενορίτες των.
34) Εάν λοιπόν επιμεληθείτε, πρόσθεσε ό Μητροπολίτης, να διαβάζετε το τυπικό και να γνωρίζετε τις διατάξεις του, εάν συνηθίσετε και εξασκείσθε στους κανόνας του, τότε και τίς ακολουθίες των αγίων θα τίς επιτελείται σωστά. Εάν είσθε φιλόπονοι προς τα πνευματικά και αγαπάτε την ευταξία των αγίων ακολουθιών, των εκκλησιαστικών τελετών και την μακαριά ζωή των αγίων, τότε θα γίνετε κληρονόμοι της ουρανίου Βασιλείας. Διότι αυτός είναι και ο σκοπός της μεταφράσεως του εκκλησιαστικού τυπικού.
35) Για την ωφέλεια της αναγνώσεως των Αγίων Γραφών δίδασκε τα έξης ό μεγάλος Μητροπολίτης:
—τι πιο γλυκό, τι πιο ευχάριστο στην ζωή από το να πλησιάζει ό άνθρωπος νοερά τον Θεό και να μιλάει μαζί του με νου καθαρό και αθόλωτο δια μέσου της αναγνώσεως των θείων λόγων; Αυτά γνώριζε και ό προφήτης και βασιλεύς Δαβίδ, ώστε να λέει: «Ως γλυκέα τω λαρύγγι μου τα λόγια σου, υπέρ μέλι και κηρίον» (Ψαλμ. 118, 11).
36) Άλλες φορές προέτρεπε πατρικά λέγοντας:
—Να ασχολείστε ήμερα και νύκτα στην ανάγνωση των Αγίων Γραφών και να είσθε πράγματι σαν το ξύλο πού έχει φυτευτή στις πήγες των υδάτων, ώστε να αποδώσετε στον κατάλληλο καιρό τον καρπό της ζωής• και τότε τα φύλλα των καλών σας έργων δεν θα πέσουν (ψαλμ. 1, 3).
37) Για την σπουδαιότητα του Ωρολογίου δίδασκε τα παρακάτω:
Δεν θα σφάλει κανείς, ούτε θα αστοχήσει στην αλήθεια, εάν επονομάσει το βιβλίο αυτό χρυσή λυχνία με επτά λαμπάδες, κατά την οπτασία του προφήτου Ζαχαρίου, διότι απεικονίζει αυτές τίς επτά Δοξολογίες της Αγίας Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας. ούτε πάλι θα κάνη λάθος, εάν το ειπεί ουρανό. Διότι όπως ό ουρανός περιέχει μέσα του τα αστέρια και τους επτά πλανήτες, έτσι ολόκληρο το Ωρολόγιο περιέχει τίς επτά εκκλησιαστικές ακολουθίες και το πλήθος των αγίων πού περιλαμβάνεται στους 12 μήνας.
38) Έλεγε πάλι:
αγκαλιάστε τίς Δοξολογίες αυτές (τίς επτά ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας μας) με ψυχική ευφροσύνη, αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, χωρίς οκνηρία, προσφέροντας αυτές στον Θεό όλες τίς ήμερες της ζωής σας. Σκεφθείτε τα Πάθη του Κυρίου, τα όποια εκούσια υπέμεινε, αναμένοντας με αγαθή ελπίδα την ήμερα της μελλούσης Κρίσεως του Χριστού. Διότι θα έλθη και θα έχη τα έπαθλα μαζί του, για να ανταμείψει τον καθένα κατά τα έργα του. Και να πιστεύετε χωρίς αμφιβολία ότι θα πληρωθείτε για τους κόπους σας.
39) Για την ωφέλεια των διδαχών έλεγε πάλι:
—Όσο ή διδασκαλία εξυψώνει και μεγαλύνει τον άνθρωπο, άλλο τόσο ή αμάθεια τον ταπεινώνει και τον εκμηδενίζει περισσότερο από τίς άλογες υπάρξεις.
40) Έλεγε ό μητροπολίτης Βενιαμίν και αυτά:
—Ό άνθρωπος προικίσθηκε από τον Θεό με το τάλαντο της ομιλίας, με νου επιδεκτικό της γνώσεως και κανένα είδος γνώσεως ή τέχνης δεν είναι απρόσιτο προς εκμάθηση. Όποτε όταν περιφρονεί το τάλαντο του, δεν μπορεί να θεωρηθεί άξιος άλλης ονομασίας παρά μόνο ότι είναι πονηρός δούλος και οκνηρός. ούτε πάλι είναι άξιος άλλης αμοιβής παρά μόνο να ριφθή στο σκότος το εξώτερον, όπου υπάρχει αιώνιος κλαυθμός και βρυγμός των οδόντων (Ματθ. 15, 30).
41) Όσο για τους γονείς πού δεν επέτρεπαν στα παιδιά των να σπουδάσουν έλεγε:
Φονιάδες των παιδιών θα ονόμαζα όντως τους γονείς πού δεν φροντίζουν να δώσουν ούτε ένα είδος διδασκαλίας στα παιδιά των. Και το χειρότερο άπ' αυτό είναι το εξής, καθώς βεβαιώνει ό άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος:
«Οι φονιάδες των παιδιών μόνο το σώμα χωρίζουν από την ψυχή, ενώ αυτοί πού δεν δίνουν καλή αγωγή και διδασκαλία στα παιδιά των και το σώμα χωρίζουν από την ψυχή και την ψυχή από τον Θεό». Αλίμονο λοιπόν και τρισαλίμονο σε εσάς τους γονείς του κόσμου, αλλά περισσότερο Αλίμονο και τρισαλίμονο σ' αυτούς πού θα γίνουν τέτοιοι.
42) Κάθε γνώσης ή τέχνη αποκτάται με την θεωρία και πράξη. Αυτό ακριβώς γίνεται και με την χριστιανική διδασκαλία. Για να γίνει κανείς τέλειος χριστιανός, πρέπει πρώτα να έχει την θεωρία της πίστεως, δηλαδή να γνωρίζει την Θεία Γραφή και διδασκαλία. Ύστερα να έχει την πράξη, δηλ. να έχει έργα πίστεως, διότι «πίστης χωρίς τα έργα είναι νεκρά» (Ίακ. 2, 20)
43) Πρόσθεσε υστέρα και αυτά τα λόγια:
Ή Εκκλησία στους παλαιοτέρους αιώνας τόσο πολύ φρόντισε για την διδασκαλία της πίστεως, ώστε άπ' το βαθμό των επισκόπων, άπ' όλο τον κλήρο, μέχρι και τους αναγνώστες, ανελάμβαναν να κατηχήσουν τον λαό. Είχαν ακόμη και διακόνισσες διορισμένες για την κατήχηση των γυναικών. Στην αρχή γινόταν ή Θεία Λειτουργία και μετά διδασκόταν εκτενώς ή διδασκαλία της πίστεως.
44) στις ήμερες μας τώρα, συνέχιζε ό μητροπολίτης Βενιαμίν, επειδή ελαττώθηκε ή διδασκαλία της πίστεως, πολύ εύκολα μειώθηκε και ή πίστης. Επομένως, επειδή ελαττώνεται ή πίστης, οπωσδήποτε ελαττώνονται και τα σημεία της, ώστε οί μαρτυρίες των Αγίων Γραφών για τα σημεία και παράδοξα πού γίνονταν πριν, να φαίνονται σήμερα παραμύθια σ' αυτούς κυρίως πού ευρίσκονται στο σκοτάδι της αγνωσίας των θείων Γραφών. Ενώ αυτά τα ελάχιστα και πολύ σπάνια σημεία ή θαύματα πού ακόμη και τώρα συμβαίνουν, τα θεωρούν ότι γίνονται κατά σύμπτωση.
45) Ύστερα έρωτα με λύπη ό σεβαστός Μητροπολίτης:
— Ποιος στις ήμερες μας ασχολείται με την ανάγνωση των θείων Γραφών, για να μπόρεση να μάθη τι είναι Θεός, τι είναι κόσμος, τι είναι άνθρωπος; Ποιος γονεύς επιμελείται να οικοδόμηση τίς καρδιές των παιδιών του με την γνώση του Θεού, την διδασκαλία των δογμάτων της πίστεως και τίς εντολές του Νόμου; Αλήθεια πολύ λίγοι είναι σαν αυτούς και τα γεγονότα το δείχνουν ότι όλη σχεδόν ή νεολαία αυτού του αιώνος στερείται γενικά από την γνώση της χριστιανικής διδασκαλίας, διότι εξετράπη στην ασυδοσία, στις παράλογες αναζητήσεις, σε κάθε είδους ματαιότητα, από την οποία προέρχεται όλή ή απόρριψης του νόμου και ή περιφρόνησης των εντολών. Άνθρωποι σε διάφορα μέρη της Ευρώπης διέπραξαν όλα τα παραπάνω και γκρέμισαν πολύ εύκολα τον πύργο της πίστεως, διότι τα θεμέλια του δεν τοποθετήθηκαν στην βάση των ορθοδόξων δογμάτων.
46) Άλλα και οί ορθόδοξοι, πρόσθεσε ό μητροπολίτης, κατά τον ίδιο τρόπο βαδίζουν και περιπλανώνται. Διότι υπερηφανεύονται άπ' αυτά και καθένας θεωρεί τον εαυτό του φιλόσοφο και διδάσκαλο. Δεν ανέχεται πλέον να καθοδηγείται από το χαλινάρι της πίστεως, διότι τον εμποδίζει να κάνη τα θελήματα του. Ό ίδιος επινοεί μόνος του κανόνας και νόμους για λογαριασμό του
47) Έλεγε πάλι ό καλός ποιμήν:
—Βλέπω ασφαλώς εγώ ό ανάξιος ότι παίρνω στους ώμους μου το φορτίο της διαποιμάνσεως αυτής της χώρας. Αν λοιπόν δεν επιμεληθώ να διαφυλάξω το λογικό μου ποίμνιο από κάτι πτώσεις σαν αυτές, ό Δίκαιος Κριτής θα με επιτίμηση πιο φοβερά γι' αυτά, παρά για τα ίδια τα αμαρτήματα μου. Αγωνίσθηκα με συμβουλές και με πολλούς κόπους και δαπάνες μετέφρασα και εξέδωσα βιβλία για την ψυχική ωφέλεια των πιστών. Είθε ό Κύριος να ευλόγηση τους κόπους μου και να ελεήσει την αμαρτωλή ψυχή μου.
48) Για την ωφέλεια των βιβλίων έλεγε ό μητροπολίτης Βενιαμίν:
Ή ελπίδα την οποία έτρεφα και τρέφω στην ψυχή μου, είναι να πολλαπλασιάσω τα βιβλία και τίς γνώσεις στην γλώσσα της πατρίδος μας, αν όχι εγώ, τουλάχιστον οί διάδοχοι μου. Θέλω να μπορέσουν να ωφελήσουν τον κλήρο και να τον βοηθήσουν να σπουδάσει, για να απόκτηση ό λαός το φως της χριστιανικής διδασκαλίας. Αυτή ή ελπίδα με κρατάει άγρυπνο και ακούραστο στην μετάφραση των Ιερών βιβλίων, εκ των οποίων πολλά παραμένουν ατύπωτα λόγω δυσκολιών.
49) Ύστερα προέτρεπε τους αναγνώστες λέγοντας:
—Να είσθε, αγαπητοί μου, προσεκτικοί στην ανάγνωση των βιβλίων. Να μην τα περνάτε όλα με μια ματιά, διότι τότε δεν θα παραμένει τίποτε στο νου ή πολύ λίγα άπ' όσα διαβάσατε.
50) Όσον άφορα το πώς πρέπει να διαβάζει ό χριστιανός τα βιβλία, δίδασκε τα εξής:
—Ό νους είναι ακριβώς όπως και το στομάχι. Όπως το στομάχι δεν μπορεί να χώνεψη την υπέρ του δέοντος ποσότητα της τροφής, έτσι συμβαίνει και με τον νου. Όταν κανείς «φορτώνεται» με πολλή ανάγνωση, κλείνοντας το βιβλίο έχει ξεχάσει και όλα σα διάβασε. Και μετά από λίγη ώρα, λόγω της κοπώσεως, ο νους λησμονεί και αυτά πού γνώριζε προηγουμένως.
Συνεπώς αυτός πού θέλει να ωφεληθεί από τίς αναγνώσεις, πρέπει να ακόλουθη οπωσδήποτε αυτή την τακτική, δηλ. αφού διάβαση με ησυχία και πολλή προσοχή την ενότητα μιας παραγράφου, να κλίνει το βιβλίο και να έρωτα τον εαυτό του τι διάβασε. Και αφού επαναλάβει Ο λα αυτά στον νου του, να επανέρχεται πάλι στα προηγούμενα, έως ότου διαπίστωση ότι μπόρεσε να τα αφομοίωση ό νους. Μ' αυτό τον τρόπο ωφελείται πράγματι, διότι όλα τοποθετούνται με καλή τάξη στον νου του και οπότε θέλει μπορεί να μεταδώσει και στους άλλους από τίς γνώσεις του. Άλλα και ό νους του εργάζεται σωστά, αφού διατηρεί σε καλή κατάσταση τα όσα άκουσε ή διάβασε.
51) Έλεγε ο μητροπολίτης Βενιαμίν στους ποιμένας – ιερείς του:
—Τέκνα μου, εύχεστε και για μένα, διότι αυτό πού πάντοτε και περισσότερο εκτιμώ είναι ή ωφέλεια της εν Χριστώ αδελφότητας, παρά ή αναπνοή πού με κρατάει στην ζωή. Όλες οι πνευματικές και σωματικές δυνάμεις είναι αρμονικές σαν τεντωμένες χορδές, οί όποιες όποτε χτυπηθούν κατάλληλα από τα δάκτυλα της αδελφότητας, θα αποδώσουν αμέσως τον ήχο της φωνής πού είναι ευχάριστος στην αγάπη όλων.
52) Άλλη φορά πάλι τους συμβούλευε:
—Δεχθείτε με αγάπη τους κόπους μου, αγαπητοί, μαζί με την ανάγνωση αυτών των βιβλίων, τα όποια εξωτερικά φαίνονται μικρά, αλλά προσφέρουν στον νου υψηλά νοήματα. Μιμηθείτε ακόμη την μετάνοια του ταπεινού χριστιανού, ό όποιος με όλη του την καρδιά μεταμελείται και με πικρούς στεναγμούς κλαίει για τα αμαρτήματα του ενώπιον του Θεού.
53) Έλεγε πάλι:
—Κτυπήστε αδιάκοπα την πόρτα του θείου ελέους, μέχρις ότου ό Χριστός σας ακούσει και σφράγιση με τα Αγια Πάθη Του τίς καρδιές σας. Μη χάνετε μάταια τον καιρό πού ό Θεός σας έδωσε για μετάνοια, περιμένοντας την επιστροφή σας. Διότι δεν θα είναι μακροχρόνια ή υπομονή του, αλλά θα καταφθάσει να δικάσει• και τότε δεν θα είναι Λυτρωτής, αλλά Κριτής.
54) Ύστερα πρόσθεσε και αυτά:
—Αποβάλλετε όλη την πανουργία, το πείσμα και την κακία από τίς καρδιές σας, όλη την ακαθαρσία, την φιλονικία, την συκοφαντία από τίς ψυχές σας και θα σας πάρει ό Θεός εν μετάνοια. Να είσθε πράοι, ευσεβείς, ευλαβείς, φιλόθεοι, φιλάδελφοι και θα περνάτε σ' αυτή την ζωή ευτυχισμένες ημέρες και μετά το τέλος της ζωής σας θα πάτε στον Ουρανό με αγαθές ελπίδες σωτηρίας. Σ' αυτούς πού σας ευεργετούν να είσθε ευγνώμονες και να προσεύχεσθε για μένα πού ικετεύω τον Θεό για την αγάπη σας.
55) Έλεγε πάλι:
—Να μην περιορίζετε τίς αγίες Γραφές μόνο στις αναγνώσεις αλλά προπαντός με όσα διαβάζετε να συμβουλεύετε στις υποθέσεις σας ό ένας τον άλλον για οποιοδήποτε ωφέλιμο έργο κάνετε. Περισσότερο τα παιδιά και όλη την νεολαία, να τους συμβουλεύετε σε όλα τα θεάρεστα έργα, σε όλες τίς χριστιανικές διδασκαλίες πού είναι ευχάριστες και ωφέλιμες, σύμφωνα με το χάρισμα πού λάβατε, διότι πρώτα αυτούς τους νέους έχετε καθήκον να οδηγήσετε στον Θεό.
56) Στον πρόλογο του Πεντηκοσταρίου έλεγε ό μητροπολίτης Βενιαμίν τα παρακάτω πνευματικά λόγια, γεμάτα ευφροσύνη:
—"Ω χρυσό βιβλίο! Όταν ανατέλλεις, σκορπίζεις κάθε λύπη άπ' την ψυχή και ή Εκκλησία του Χριστού φωτίζεται και λαμπρύνεται. Τώρα πού εκδίδεσαι, διώχνεις όλη την σκυθρωπότητα των προσώπων, ή οποία προέρχεται από την θλίψη των καρδιών πού θλίβονται από τα δάκρυα και τον πόνο. Εσύ συγκαλείς όλους τους πιστούς να χαίρονται σαν μια αδελφότητα. Εσύ σπέρνεις σε όλο τον κόσμο την καλή ελπίδα της σωτηρίας. Εσύ καλείς και τους δικαιους και τους αμαρτωλούς, τους νηστεύοντας και μη νηστεύοντας, ώστε όλοι μαζί να χαρούν και να ευφρανθούν.
57) Έλεγε ό καλός ποιμήν και αυτές τίς πατρικές συμβουλές:
—Ελάτε να ευχαριστήσουμε τον Κύριο πού μας έχει στην ζωή και μας τρέφει και μας δίνει όλες τίς καλοσύνες Του, υπομένει όλα τα αμαρτήματα μας και τίς ανομίες μας και ως καλός και φιλάνθρωπος πού είναι δεν μας τιμωρεί. Πάντοτε μακροθυμεί, περιμένει να μετανοήσουμε, να μας συγχώρηση, να μας εναγκαλιστεί και να μας κάνει μετόχους της Αναστάσεως και της Βασιλείας Του.
58) Έλεγε πάλι:
—Να μη τεμπελιάζουμε περνώντας τον καιρό μας με αδιαφορία, ενώ μας τον έδωσε ό Θεός για μετάνοια. Πρέπει στο κάθε λεπτό να είμεθα σε ψυχική εγρήγορση, διότι έρχεται ή ήμερα του Κυρίου ή μεγάλη και φρικτή, πού ό καθένας θα λαβή τον μισθό του με τον τρόπο πού εργάσθηκε στην ζωή.
59) Το Ωρολόγιο, έλεγε ό μητροπολίτης Βενιαμίν, είναι βιβλίο των προσευχών πού τρέφει την ψυχή με μεγάλες πνευματικές ευλογίες και πλουτίζει με την ταπείνωση την αγία προσευχή, με την οποία οί ενάρετες ψυχές φλογίζονται λίγο-λίγο από θείο ερωτά και κράζουν με τον προφήτη: «Ως γλυκέα τω λάρυγγί μου τα λόγια σου, Κύριε».
60) Στον πρόλογο του «Χρονικού» του έλεγε ό καλός ποιμήν της Μολδαβίας:
— Έχω το αξίωμα της αρχιεροσύνης και φροντίζω από καθήκον τα βοσκοτόπια των λογικών μου προβάτων. Γι' αυτό έβαλα τα δυνατά μου και προς ωφέλεια δική μου και των άλλων, να μεταφράσω τα λόγια του Θεού από διαφορετικές γλώσσες και βιβλία για την σωτηρία του πιστού χριστιανικού λάου του ρουμάνικου έθνους.
61) Έλεγε πάλι:
—Από δύο ηθικές βοήθειες έχουμε κυρίως ανάγκη, για να μπορέσουμε να επιτύχουμε την σωτηρία: Εννοώ την γνώση και την πίστη. Και Όπως ή πίστης ανασταίνεται με τα καλά έργα, διότι αλλιώς είναι νεκρά, έτσι και ή γνώσις γεννά την πίστη, ή οποία αξιοποιείται και τελειοποιείται με την διδασκαλία των θείων Γραφών. Γι' αυτό και ό Σωτήρ, Όταν απέστειλε τους μαθήτάς Του στον κόσμο, τους είπε: «Πορευθέντες εις τον κόσμον απαντά, κηρύξατε το εύαγγέλιον πάση τη κτίσει». (Μαρκ. 16, 15).
62) Στον πρόλογο της Εκκλησιαστικής Ιστορίας, έλεγε ό μεγάλος Μητροπολίτης:
—Μόνο ή Εκκλησία μετέβαλε τους υιούς του Ισραήλ από θηρία σε εκλεκτό και καλοπροαίρετο λαό, φιλόπονο εργάτη της γης, υπάκουο δούλο του Κυρίου, πατέρα στοργικό της οικογενείας, φλογερό μέλος του κράτους και μ' ένα λόγο ωφέλιμο πολίτη της κοινωνίας.
63) Ύστερα συνέχισε λέγοντας:
Όταν διαβάζει κανείς την Εκκλησιαστική Ιστορία, θα διαπίστωση ότι το άσυλο των επιστημών και των γραμμάτων στον καιρό των μεγάλων διωγμών ήταν ή Εκκλησία. Και ακόμη το φως της σοφίας διαφυλάχθηκε με αγιοσύνη μέσα στην μυστική φλόγα του Βήματος. Συγχρόνως οι φύλακες της αξίας παρακαταθήκης του πολιτισμού ήταν οι κληρικοί, οί γνήσιοι διδάσκαλοι του ήθους.
64) Άλλη φορά έλεγε με πόνο ό μητροπολίτης Βενιαμίν:
—Θα τρέξω σαν τον Ιερεμία τον θρηνωδό της Ιερουσαλήμ, ζητώντας να μάθω αυτόν πού κάνει δικαστήριο και εξετάζει την πίστη. Διότι από τον μικρότερο μέχρι τον μεγαλύτερο όλοι έκαναν παρανομίες, από τον ιερέα και μέχρι τον ψευδοπροφήτη (εννοεί τον Πάπα) πού θέλει να θεραπεύσει την διχόνοια του λάου με ψεύτικη φωνή, λέγοντας: Ειρήνη! Κι όμως ή ειρήνη απουσιάζει τελείως από την καρδιά του. τι να πούμε γι' αυτούς τους παραβάτες του Θεού και των ανθρώπων πού εγκατέλειψαν την Πηγή του Ζώντος ύδατος και έσκαψαν τα ακάθαρτα πηγάδια των, στα όποια βούλιαξαν αυτοί με τόσους άλλους!
65) Έλεγε πάλι:
—Εάν καθένας από εμάς κάνη ότι μπορεί για το καλό της Εκκλησίας, της πατρίδος και των ανθρώπων, δεν θα χαθεί ή πολιτεία μας.
66) Ύστερα πάλι έλεγε:
—Οί υιοί αυτού του αιώνος φοβούνται τον θάνατο και επιθυμούν την ζωή, για να ακολουθήσουν τον χαμένο κόσμο και να κολυμβήσουν στον ωκεανό των παθών των. «Άλλα τίς δώσει τη κεφαλή μου ύδωρ και τοις οφθαλμοίς μου πηγάς δακρύων» έλεγε ό προφήτης Ιερεμίας, για να κλάψω αυτόν τον λαό και αυτούς πού τον τραυμάτισαν ήμερα και νύκτα; (Ίερεμ. 1, 16).
67) Έλεγε ό μεγάλος ιεράρχης και αυτά:
—Μόνο ή ζωή πού συνοδεύεται από χριστιανικούς νόμους και σκοπούς, οΐ όποιοι ωφελούν τον κόσμο, μπορεί να ονομάζεται ζωή. Συνεπώς το σώμα, πάνω στο όποιο συσσωρεύεται ή στάκτή των παθών, καταντά πλέον δίχως άλλο μια φυλακή για τον άνθρωπο, στο σκοτάδι της οποίας επικάθηνται με την μετάνοια οί θείες δωρεές.
68) Έλεγε πάλι ό Μητροπολίτης:
—Αγαπητά μου τέκνα και αδελφοί, εάν ή αληθινή δόξα και ευτυχία υπάρχουν στην αρετή, για να γίνουμε μεγάλοι άνδρες και να βασιλεύσουμε στον κόσμο και στους αιώνας, δεν έχουμε ανάγκη από θρόνους, δεν μας χρειάζονται διαδήματα, δεν έχουμε ανάγκη από σκήπτρα, παρά μόνο πρέπει να εργαζόμεθα την αρετή της ζωής του Κυρίου και να ποθούμε την δικαιοσύνη. Κατόπιν, Όταν ενωθούμε με την ευαγγελική αρετή της αγάπης, θα βαδίζουμε με μια ψυχή και καρδιά στον Οίκο του Κυρίου.
69) Κατόπιν συνέχισε τα εξής:
—Δεν υπάρχει τίποτε, αγαπητοί, μεγαλύτερο, ισχυρότερο, λαμπρότερο και ωφελιμότερο κάτω από τον ήλιο παρά μόνο ή απόκτησης των αρετών. Με πίστη και αρετή και όχι με όπλα και ανθρώπινες δυνάμεις νίκήσαν τίς τρομερές βασιλείες του σκότους οί άγιοι και θεμελίωσαν την Βασιλεία του Ευαγγελίου.
Μετά από 50 χρόνια θυσίας, κακοπαθείας και καρποφόρου αρχιερατικής διακονίας στην Εκκλησία του Χριστού (1792-1842) ό μητροπολίτης Βενιαμίν Κωστάκε αποσύρθηκε στο μοναστήρι Σλάτινα, όπου έζησε ακόμη τέσσερα χρόνια ως απλός μοναχός, μεταφράζοντας συνεχώς ψυχωφελή βιβλία από την αρχαία ελληνική γλώσσα για τον φωτισμό του ορθοδόξου ρουμάνικου λάου.
70) Με την Χάρι του Αγίου Πνεύματος, ό πνευματικός πατήρ της Μολδαβίας πριν από το μακάριο τέλος του διαμοίρασε ότι είχε αποκτήσει με οικονομίες στα μοναστήρια και στους πτωχούς. Απηύθυνε προς όλους τα επόμενα λόγια και τέλος ζήτησε συγχώρηση και ευλογία:
«Κύριε, σε ικετεύω και σε παρακαλώ εξ όλης καρδίας και εξ όλης ψυχής μου, άφες, συγχώρησαν και Ευλόγησον τους χριστιανούς αδελφούς μου πού με μίσησαν και με αδίκησαν, πού έστησαν παγίδες στον δρόμο μου ή διέπραξαν καθετί ορατό ή αόρατο εναντίον μου. Σε τον Ελεήμονα Θεό, παρακαλώ, μη δικάσεις τα έργα των, αλλά να τους συγχώρησης με την ευσπλαχνία Σου, καθώς και εγώ τους συγχώρησα.
71) Όσο για τον ενταφιασμό του ό μεγάλος ιεράρχης έγραψε στην ίδια διαθήκη:
Αναθέτω στον εν πνεύματι υιό μου Μελέτιο όπως, για την αγάπη του Κυρίου, τακτοποίηση την κηδεία μου κατά την εντολή πού του έδωσα, χωρίς αρχιερέα, με απλότητα, χωρίς πομπές και περιττά έξοδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου