pater antonios papanikolaouπ. ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ: Ο ιερέας που τιμά το… ραμαζάνι

ΜΕΙΛΙΧΙΟΣ, χαμογελαστός, πράος είναι ο πατέρας Αντώνης Παπανικολάου. Έτσι όπως τον γνωρίσαμε στην «ΑΛΗΘΕΙΑ». Όπως πρέπει να είναι ένας άνθρωπος που πρεσβεύει τη διδασκαλία του Χριστού. Περιτριγυρισμένος από τα «μερικά παιδιά» του που φαίνεται ότι τον ακούν, τον σέβονται, τον αγκαλιάζουν, του κρατάνε το χέρι. Η «Κιβωτός του κόσμου», έργο ζωής πολυβραβευμένο και ταυτόχρονα ανύπαρκτο για την πολιτεία. Στη μεγάλη αγκαλιά του χωράνε 200 περίπου παιδιά από 12 εθνικότητες. Έτσι, μαζί του η συζήτηση για τους μετανάστες, το ρατσισμό, την εκκλησία αποκτά εξαιρετικό ενδιαφέρον. Εκείνος απλά ακολουθεί τη διδασκαλία του Χριστού που χαρακτηρίζει «αντιρατσιστική» και σέβεται το… ραμαζάνι του.
EΡ:  Πατέρα Αντώνιε σας καλοσωρίζουμε στην «ΑΛΗΘΕΙΑ». Είναι χαρά και τιμή να σας έχουμε κοντά μας. Να μιλήσουμε για τα πρώτα χρόνια, το 1998 όταν 26χρονος ιερέας ευαισθητοποιηθήκατε από το ατομικό και συλλογικό πρόβλημα αυτών των παιδιών.  Όπως ανακαλείτε τα γεγονότα θα μπορούσατε να είχατε ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο;
ΑΠ: Νομίζω πως όχι, είτε έτσι, είτε αλλιώς. Είναι εκ φύσεως του χαρακτήρα μου να μην μπορώ να συμβιβαστώ με κάτι που βλέπω μπροστά μου να είναι πρόκληση και ειδικά για μας τους ιερείς που πρέπει να δίνουμε λύσεις στο πρόβλημα που υπάρχει, στην ενορία, στη γειτονιά μας.
EΡ: Ποια ήταν η εικόνα που  σας συντάραξε, σας συγκλόνισε, ποια γεγονότα εκτυλίσσονταν γύρω σας; Σε ποια περιοχή της Αθήνας;
ΑΠ: Μιλάμε για την ευρύτερη περιοχή του Κολωνού, Ακαδημία Πλάτωνα, Βοτανικό. Παιδιά, στην πλειοψηφία τους Ελληνόπουλα που δεν πήγαιναν σχολεί, 16-17 χρονών και μάλιστα δεν είχαν τελειώσει το δημοτικό, με παραβατική συμπεριφορά σε πολύ μικρή ηλικία. Προσπάθησα να δω τι γίνεται γιατί ήταν πρωτόγνωρο για μένα. Δεν περίμενα ότι η ελληνική οικογένεια που λέμε ότι κρατάει ακόμα –δόξα τω Θεώ. Μιλάμε για μονογονεϊκές οικογένειες που είναι κατακερματισμένες. Και ο γονιός ο ένας που υπάρχει είναι κατακερματισμένος.
EΡ: Εννοείτε  οικονομικά; Δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια του;
ΑΠ: Όχι μόνο οικονομικά αλλά και ψυχολογικά. Όλα αυτά που έχει βιώσει από τους δικούς του γονείς τον φέρνουν σε μια κατάσταση να βλέπει το παιδί σαν βάρος ή προκύπτει η εγκυμοσύνη και από εκεί και πέρα το βάζει σε δεύτερη μοίρα. Εκεί προσπάθησα να αντιδράσω με το να ξαναπάνε τα παιδιά στο σχολείο. Χωρίς εκπαίδευση και καλλιέργεια δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον για ένα παιδί.
EΡ: Η αρχική ιδέα γεννήθηκε από σας, με πόσα παιδιά ξεκινήσατε και  πού στηριχθήκατε;
ΑΠ: Αναγκάστηκα να βγω έξω από την εκκλησία. Μια ομάδα, στην αρχή από 50 παιδιά, όλα Ελληνόπουλα, που είχαν ήδη αναπτύξει παραβατικές συμπεριφορές και έβλεπαν φυσιολογικό αυτό τον τρόπο ζωής, με την έννοια ότι από τη στιγμή που η κοινωνία, η Πολιτεία, δεν έχει προβλέψει για τα βασικά για την οικογένειά μας, οπότε και εμείς καλά κάνουμε όπως κάνουμε. Εκεί αρχίζει η δική μου παρέμβαση, όχι τόσο να τους κρίνω, να τους απορρίψω ως πρόσωπα αλλά να σταθώ δίπλα τους, να τους ακούσω, να σταθώ από εκεί και πέρα κοντά τους, αφού με θεωρούν δικό τους άνθρωπο να ακούσουν κι ένα λόγο παραπάνω. Να τους βρούμε μια δουλειά, να τα βοηθήσουμε να βρουν μια ειδικότητα και από εκεί και πέρα να χτυπήσουμε  τις πόρτες για να μπορέσουμε να βάλουμε αυτά τα παιδιά σε μια δουλειά, μια τάξη.
EΡ: «Η κιβωτός» είναι προσωπικό σας δημιούργημα. Φθάσατε να βραβευθείτε  από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την Ακαδημία Αθηνών. Θα τα είχατε καταφέρει αν δεν είχατε συμπαραστάτες ποιους;
ΑΠ: Αν δεν είχαμε συμπαραστάτες μας τους εθελοντές μας που από το πρωί ως το βράδυ στέκονται στο πλευρό μας. Μιλάμε για πάνω από 200 εθελοντές, χωρίς τους εξωτερικούς συνεργάτες, γιατροί, δικηγόροι, λογοθεραπευτές και από εκεί και πέρα όλος ο απλός κοσμάκης, ο φτωχός κυρίως κόσμος που προσφέρει τα τρόφιμα, τα φάρμακα, τα ρούχα οτιδήποτε που εμείς χρειαζόμαστε για να στηρίξουμε τις ανάγκες αυτών των παιδιών. Να σας πω ότι η κιβωτός ξεκίνησε χωρίς κανένα χρηματικό ποσό, τίποτα δεν υπήρχε, το μόνο που μπορούσα να προσφέρω ήταν ένας λόγος ελπίδας γενικότερα. Από εκεί και πέρα ο Θεός το ευλογεί και αυτό και μπορούμε να προσφέρουμε πολύ περισσότερα με τη βοήθεια του Θεού.
EΡ: Η Πολιτεία σας βράβευσε, σας στηρίζει όμως; Η βράβευση είναι εύκολη, ανέξοδη…
ΑΠ: Ναι από βραβεύσεις έχουμε αρκετές. Τελευταία και η Ακαδημία Αθηνών. Καλεστήκαμε και στη Βουλή οι τρεις μεγάλες μη κυβερνητικές οργανώσεις, «Το χαμόγελο του παιδιού», «η κιβωτός του κόσμου» και η «Αctionaid»,  όπου εκεί μας τίμησαν και είπαν ότι είναι άδικο να λέγεται ότι δεν πρέπει να βοηθούνται οι οργανώσεις…
EΡ: Υπάρχει πολύ μεγάλος θόρυβος και αρκετές σκιές για το θέμα των μη κυβερνητικών οργανώσεων.
ΑΠ: Ακριβώς και γι’ αυτό είπαν ότι αυτές που έχουμε μπροστά μας και βλέπουμε να κάνουν έργο… Θα πρέπει να ακυρώνονται κάποιες άλλες και αυτές που παράγουν έργο θα πρέπει να στηριχθούν και οικονομικά με τη δημιουργία ενός ταμείου τέλος πάντων, που δεν ξέρω τι θα γίνει μετά. Πάντως όλα αυτά είναι φιλολογίες για μένα.  Κοντά μας είναι ο απλός ο κόσμος. Ούτε που τον ξέρουμε, που θα χτυπήσει την πόρτα και την κατάλληλη ώρα θα ανοίξει, θα συμβάλλει σε αυτό που κάνουμε.
EΡ: Η δική σας προσφορά νομίζετε ότι αποτελεί παράδειγμα και για τους ιερείς; Ναι μεν η Εκκλησία σε κάποιες ενορίες αναπτύσσει τέτοιο ρόλο. Δεν έφτασε όμως ποτέ στο σημείο να κάνει τέτοια κύτταρα και σε άλλες περιοχές. Θα μπορούσαν κι άλλοι ιερείς να κάνουν το ίδιο ή υπάρχει ένα αντίξοο περιβάλλον; Η ίδια η κορυφή της Εκκλησίας ενθαρρύνει τέτοιες πρωτοβουλίες;
ΑΠ: Ο Αρχιεπίσκοπος θεωρεί την «Κιβωτό» ως ένα μοντέλο που θα μπορούσε να αναπτυχθεί και σε άλλες περιοχές των Αθηνών. Έχει έλθει αρκετές φορές στο Κέντρο μας από τότε που εξελέγη και μου πρότεινε να βοηθήσω να εκπαιδευθούν νέοι κληρικοί μέσα στην «Κιβωτό» για  να αναπτυχθούν αντίστοιχα και σε άλλες περιοχές της Αθήνα, όπου πραγματικά υπάρχει μεγάλο πρόβλημα.
EΡ: Μπορεί η Εκκλησία να υποκαταστήσει την Πολιτεία;
ΑΠ: Όχι, σε καμία περίπτωση. Απλά τα κενά που δημιουργούνται… Ο καθένας αν ευαισθητοποιηθεί ως ενεργός πολίτης, αυτό έκανα κι εγώ, αυτό που έβλεπα μπροστά στην πόρτα μου, το σκουπιδάκι που βλέπει ο καθένας που θα το πάρει και θα βγάλει στην άκρη. Δεν μπορεί ποτέ η Χίος να γίνει μια καθαρή πόλη αν όλοι δεν ευαισθητοποιηθούμε. Όπως π.χ. δεν μπορώ εγώ να έλθει ένας άνθρωπος που θα μου ζητήσει μια δουλειά και να του πω εγώ «πήγαινε στο υπ. Εργασίας» που ξέρουμε τι συμβαίνει… Με τις μικρές μας δυνάμεις και με τη βοήθεια του κόσμου θα συμπληρώσουμε τα όποια κενά. Σίγουρα δεν μπορούμε να υποκαταστήσουμε το κράτος αλλά μπορούμε όμως τη γειτονιά μας να την κάνουμε καλύτερη. Εγώ από εκεί ξεκίνησα…
EΡ: Φιλοξενείτε στην «Κιβωτό του κόσμου» παιδιά άλλων θρησκειών. Έχουμε δει στην Εκκλησία ο αλλόθρησκος να αντιμετωπίζεται ενίοτε και με εχθρότητα. Εσείς πως καταφέρατε να υπερβείτε αυτό το κατεστημένο;
ΑΠ: Κοιτάξτε, αυτό είναι κάτι ξένο προς την ορθόδοξη παράδοση. Ο Χριστός αναφέρεται και η θυσία του είναι για όλο τον κόσμο. Από εκεί και πέρα την αγάπη μας πρέπει να την προσφέρουμε άδολα. Διότι αν υπάρχουν συμφέροντα ή κάνουμε πολιτική τότε χάνουμε ακριβώς το σκοπό μας ως ιερείς. Εμένα δε με ενδιαφέρουν όλες αυτές οι πολιτικές πτυχές. Αυτό που μπορώ να κάνω εγώ σαν ιερέας όταν βλέπω έναν άνθρωπο έξω από την πόρτα μου και όταν βλέπω ένα παιδί στο δρόμο είναι να του προσφέρω στήριξη και αγάπη. Ξέρετε, εμείς βοηθούμε τις μονογονεϊκές οικογένειες, τη μητέρα με το παιδί και υπάρχουν παιδιά πρόσφυγες που είναι ασυνόδευτα. Υπάρχου πολλά παιδιά που έχουν τη μητέρα τους που όμως αν γυρίσουν μέσα στην πόλη δε θα πάνε στο σχολείο. Τι μέλλον μπορούν να έχουν αυτά τα παιδιά; Εμείς θα βάλουμε όλα αυτά τα παιδιά στο σχολείο, θα τα μορφώσουμε και αφού τα φέρουμε σ’ ένα επίπεδο θα τα γράψουμε στο δημόσιο σχολείο, θα τα στηρίξουμε. Έχουμε παιδιά που έχουμε μορφώσει εμείς. Ξέρετε, είναι από διάφορες χώρες.
EΡ: Χωρίς να μένουν εκεί. Δεν έχει ο χώρος σας τη μορφή του ασύλου, πρέπει να το διευκρινίσουμε
ΑΠ: Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό και αυτή είναι η διαφορά από τα υπόλοιπα ιδρύματα, εγώ δε θέλω να υπάρχουν παιδιά μόνα τους, ούτε να κοιμούνται σ’ ένα κλειστό χώρο. Καθημερινά οι ίδιοι θα ανοίξουν την πόρτα και θα μπούν γιατί το επιλέγουν αυτοί και όχι γιατί έτσι το έφερε η μοίρα. Εδώ έρχεται κάποιος όταν αποφασίσει ότι θέλει να βοηθηθεί και από εκεί και πέρα θα μπει σε ένα πρόγραμμα, σε μια τάξη. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά αυτά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, νιώθουν άχρηστα και αυτό τους το έκαναν όλοι οι άλλοι γύρω-γύρω.
EΡ: Αλλά και η ίδια η Πολιτεία βλέπουμε τι μέτρα παίρνει για τους λαθρομετανάστες. Πώς τα κρίνετε;
ΑΠ: Εγώ δεν μπορώ να κρίνω πώς μπήκαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι μέσα ή αν φυλάσσονται καλά τα σύνορα. Από τη στιγμή που έχουμε όλον αυτόν τον πληθυσμό έξω από την πόρτα μας είναι πολύ μεγάλη αμαρτία να κλείσουμε τα μάτια μας και να μην τους βοηθήσουμε ουσιαστικά. Αυτό που λέω εγώ είναι όλα αυτά τα παιδιά που δεν πηγαίνουν στο σχολείο… Αν δείτε στις πλατείες τις δικές μας σφύζουν από παιδιά, τέτοια προσφυγόπουλα που πιστεύουν ότι θα φύγουν σε κάποια άλλη χώρα. Αυτό μπορεί να γίνει σε ένα χρόνο, σε δύο ή και ποτέ. Ούτε σχολείο πάνε, ούτε αποκτούν την κατάλληλη παιδεία, οπότε γκετοποιούνται δημιουργούν πολλά άσχημα προβλήματα γιατί δεν υπάρχουν αυτές οι δομές όπου θα απορροφηθούν τα παιδιά και θα πάρουν αυτή τη μόρφωση, έστω και μέχρι να φύγουν. Ένας σημαντικός αριθμός από όλον αυτόν τον πληθυσμό θα μείνει. Δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια. Θα πρέπει να θερμάνουμε τις ψυχές αυτών των ανθρώπων, να δώσουμε την αγάπη μας για να μην τους αγκαλιάσουν άλλοι…
EΡ: Εσείς προσπαθείτε να μυήσετε τα παιδιά στη χριστιανική θρησκεία ή έχουν επιλογή όταν είναι κοντά σας πχ τι γίνεται όταν κάποια παιδιά γιορτάζουν το ραμαζάνι;
ΑΠ: Αυτό είναι μια πολύ ωραία ερώτηση. Εμείς σεβόμαστε απόλυτα την παράδοση του κάθε παιδιού, ούτε θέλουμε να του πούμε «ξέρεις κάτι η δική σου θρησκεία, ο δικός σου πολιτισμός δεν είναι καλός». Εμείς ζούμε εκεί πάρα πολύ αρμονικά και όταν π.χ. έχουν το δικό τους ραμαζάνι, εμείς ετοιμάζουμε άλλο φαγητό και μάλιστα τη συγκεκριμένη ώρα που μπορούν να φάνε τα ενθαρρύνουμε να έχουν την παράδοση, τα τραγούδια τους και όλα αυτά. Αυτά είναι η ομορφιά μέσα στην «Κιβωτό», γι’ αυτό την ονομάσαμε και «Κιβωτό του κόσμου», γιατί το παιδί είναι παιδί σε όλες τις χώρες και ο πόνος της μάνας είναι ο ίδιος. Σε οποιαδήποτε χώρα. 
EΡ: Ωστόσο υπάρχει ρατσισμός, το βιώνετε εσείς;
ΑΠ:Κοιτάξτε, η κιβωτός επελέγη το 2004 ως το καλύτερο παράδειγμα κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο. Να σας πω, από την εμπειρία μου υπάρχει κι αυτό. Ο καθένας θέλει να πάρει τα σκουπίδια του και να τα πάει κάπου αλλού.
EΡ: Η εκκλησία βοηθάει στο να εκλείψουν τα φαινόμενα ρατσισμού που υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία;
ΑΠ: Σίγουρα, αφού ο λόγος του Χριστού είναι λόγος κατεξοχήν αντιρατσιστικός!
EΡ: Ο λόγος των ιερέων ωστόσο;
ΑΠ: Αυτό είναι θέμα παιδείας και εκπαίδευσης και πιστεύω ότι ίσως θα πρέπει να γίνεται μια πιο συστηματική πληροφόρηση και στους νέους ιερείς.
ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΩΤΗ